zajęcia pozalekcyjne wałbrzych

Psychologia społeczna

Podczas tych zajęć kluczowe jest by studenci nabyli wiedzę i umiejętności pozwalające na głębsze zrozumienie zjawisk i mechanizmów społecznych. Poznanie zasad funkcjonowania w grupach ma służyć wspieraniu budowania relacji, tworzenia jasnych, bezpiecznych i etycznie poprawnych komunikatów, działania na rzecz społeczności oraz jednostek. Nie ukrywam też, że powinna to być fascynująca przygoda.

Grupy

Jak powstają, co w nich robimy, jak zapewnić im trwałość?

Role w grupie

Jaka jest twoja rola w grupie?

Na to pytanie trudno odpowiedzieć nie będąc w grupie. Dlatego dobrze jest spowodować sytuację, w której będzie można doświadczyć pracy zespołowej. W tym celu proponuję ćwiczenia, których wspólną cechą jest to, że stawiają przed uczestnikami zadanie skomplikowane, wymagające rozważenia wielu elementów i jeszcze do tego pod presją czasu.

W takiej sytuacji jest największe prawdopodobieństwo, że uczestnicy podejmą swoje naturalne role. To znaczy, że pracując nad swoją częścią zadania będą się zachowywać tak, jak jest im najwygodniej.

Proponowane ćwiczenia dla grup

Epidemia

Goście z Timoru

Grupa społeczna zawiązuje się wtedy gdy ludzie działają w jednym celu oraz gdy występuje między nimi współzależność. To znaczy, że wykonanie zadania, realizacja celu jest zależna od relacji ludzi w grupie, np. wypracowanie twórczego rozwiązania problemu braku placu zabaw w dzielnicy jest uzależnione od różnych osób zaangażowanych w wybudowanie go.

Kiedy osoby mają wspólny cel, lub przebywają w jednej przestrzeni możemy mówić o sytuacji społecznej, ale nie koniecznie o grupie, np. ludzie oczekujący na autobus na przystanku nie stanowią koniecznie grupy. Każdy czeka na „piątkę”, ale ich relacje nie wpłyną na to, że przyjedzie szybciej. Żeby z oczekujących na autobus powstała grupa trzeba by na przykład skrzyknęli się by zmienić rozkład jazdy. 

Każda grupa ma swoją strukturę (określenie tego w jakim stosunku, relacji do siebie są jej członkowie). normy (co wolno, a czego nie w grupie i poza nią) oraz funkcje (to znaczy, że każda grupa realizuje jakiś cel, założenia). Wszystkie te elementy mają wpływ na funkcjonowanie grupy, jej stabilność oraz klimat wewnątrz niej.

Stałym elementem dynamiki grupowej jest konflikt. Jego zadaniem jest zmiana struktury, ról, przedefiniowanie celu, a czasem nawet zawiązanie nowej grupy lub rozwiązanie istniejącej. Rola konfliktu w procesie grupowym jest kluczowa dla elastyczności, możliwości przystosowania nie do zmiennych okoliczności. Nie każdy konflikt od razu musi powodować pojawienie się kłótni i silnych emocji. Dla stabilności grupy istotne jest, by rozwiązywać konflikty, dochodzić do wspólnych rozwiązań. Jedną z metod na odkładanie konfliktu jest tak zwany kompromis, czyli sytuacja, w której każda ze stron konfliktu trochę przegrywa. Zatem dynamika konfliktu nie jest zakończona, a rozciąga się w czasie. Powoduje to chwilowe załagodzenie napięcia, ale nie rozładowuje go całkowicie.

Czy pracować zespołowo?

Praca w grupie ma wiele zalet. Pozwala podzielić się obowiązkami, wygenerować więcej pomysłów, szybciej radzić sobie z problemami. Poza tym członkowie grup czerpią osobiste korzyści z bycia częścią całości.

Jednak praca w grupie powoduje kilka ciekawych i zaskakujących zjawisk, jak na przykład to, opisane w 1913 roku przez Maxa Ringelmanna (francuskiego inżyniera rolnika). Zauważył on, że jeśli zaprosimy ludzi do zabawy w przeciąganie liny indywidualnie to siła z jaką będą ciągnąć linę jest większa niż wtedy, gdy ciągną ją jako grupa.

To zjawisko poczuje, że podczas pracy w grupie wkładamy mniej energii w działanie niż gdybyśmy pracowali samodzielnie.

the Ringelmann effect

The psychological theory that explains why you’re better off working solo

Decydując, czy pracować w grupie warto przyjrzeć się samemu zadaniu, które przed nami stoi. Jackson i Williams w 1985 roku pogłębili odkrycie Ringelmanna. Zaprojektowali badanie, w którym uczestnicy mieli do rozwiązania łatwe i trudne labirynty. Podczas rozwiązywania ich pracowali równolegle z innym badanym. Każdy pracował nad swoim zadaniem. W jednej grupie badani byli informowali, że będą oceniani indywidualnie za efekty swojej pracy. W drugiej ocenie podlegał średni czas wykonania zadania dwóch osób. Okazało się, że gdy zadanie jest oceniane indywidualnie łatwiej idą nam zadania łatwe, więcej czasu zajmują trudniejsze. Kiedy nie ma możliwości oceny poszczególnych uczestników szybciej radzą sobie z zadaniami trudnymi. Więcej czasu zajmują im zadania łatwe. 

Badacze tłumaczą to zjawisko posługując się pojęciem facylitacji społecznej i próżniactwa społecznego. Pierwsze wskazywałoby na mobilizującą rolę obecności innych w naszej pracy. Drugie na to, że obecność innych oraz brak możliwości indywidualnej powoduje, że ludzie wkładają mniej wysiłku w proste zadania.

Można by zatem postawić konstatację, że jeśli masz zrobić coś co potrafisz, czujesz się z tym pewnie to lepiej działać w grupie. Włożysz wtedy w pracę mniej wysiłku, a rozwiążesz zadania szybciej dzięki facylitacji społecznej. Jeśli jednak pracujesz nad skomplikowanym zadaniem, które wymaga od Ciebie robienia rzeczy nowych w niesprawdzony sposób lepiej byłoby pracować tak, by nikt Cię nie oceniał. Dzięki temu łatwiej będzie się skoncentrować.

A jakie są twoje wnioski?

Literatura

Podstawowa

Aronson, E. Człowiek istota społeczna. Wybór tekstów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, rozdziały: część II – 3, 4, 6.
Brown, R., Procesy grupowe: dynamika wewnątrzgrupowa i międzygrupowa, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006, rozdziały: 2, 3.
Cialdilini R., Wywieranie wpływu na ludzi, , Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2011.
Cialdini R., Techniki wpływu społecznego, , Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2013.
Wojciszke, B., Psychologia społeczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar,  Warszawa 2011.
Wojciszke, B. Człowiek wśród ludzi. Zarys współczesnej psychologii społecznej. Wydawnictwo Naukowe Scholar,  Warszawa 2011, r. 2-4.
Zimbardo P., Psychologia i życie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, cz. I i II

Uzupełniająca

Cialdini R., Preswazja, , Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2016.
Cialdini R,. Mała wielka zmiana, , Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2017.
Kenrick, D.T., Neuberg, S.L., Cialdini, R.B., Psychologia społeczna. Rozwiązane tajemnice, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2002.
Wren, K., Wpływ społeczny, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
Zimbardo, P., Efekt Lucyfera, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Tyszka, T., Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.

Wyboru literatury dokonali: Prof. DSW dr hab. Agnieszka Wilczyńska, dr Beata Rajba, mgr Wioletta klimczak