CUDER to przede wszystkim sposób patrzenia na człowieka. Ciało, Umysł, Duch, Emocje i Relacje to pięć sfer, które składają się na ludzką całość. Poznanie ich jest kluczem do poznania siebie. Suma zmagań Tomasza Gubały z problemami młodych, uzależnionych, szukających siebie w grach terenowych w Ojcowskim Parku Narodowym, ubrana w symbole trafiła dziś do Szkoły Podstawowej w Krzeszowie.
CUDER – na której sferze opiera się wszystko?
Na początku spotkania szykujemy się do zagrania w CUDER – grę, w której na wielkiej planszy rozwijać będziemy człowieka w każdej ze sfer. Karolina Gubała opowiada o nich. Większość łapiemy w lot. Młodzi ludzie trafnie mówią o umyśle, emocjach, relacjach. Jednak najbardziej zafascynowała nas sfera ducha. W programie jest to bardzo głęboko rozumiane pojęcie. Mieści się w nim i tożsamość, i wola, i wiara, i odpowiedź na pytanie: „Kim i po co jestem?”. Przy pomocy symboli i przykładów, anegdot okazuje się, że cuDerowy „Duch” tożsamy jest z psyche, z tą duszą, którą psychologia czyni swoim przedmiotem badań.
Zastanawiamy się wspólnie jakim człowiekiem jest ktoś, kto oparł wszystko w swoim życiu na budowaniu relacji, na emocjach, na umyśle. Okazuje się, że każda z tych sfer jest ważna, jednak nie każda może pełnić funkcję kręgosłupa. Znalezienie środka, punktu odniesienia staje się zadaniem konkretnym, bo pionek (reprezentacja gracza) zbudowany jest z 5 części i tylko jedna z nich może być w środku. Którą wybrać?
CUDER – praktyczna teoria
„No tak, ale …” często słyszę od młodych ludzi, gdy opowiadam o jakiejś teorii, która ma dać im ramy do patrzenia na świat. CUDER zdaje się nie budzić oporu. Mówi o człowieku w całości i w taki sposób, że nikt nie czuje, że jakaś ważna jego część została pominięta. Prowadzący opowiadają o człowieku przykładami. W mgnieniu oka staje się jasne, co było ważne w każdej sferze. Tu ktoś dał się emocjom ponieść, tu oparł się o ducha, tu stracił relację. W kilka kwadransów teoretyczny podział człowieka na 5 staje się metodą dostrzeżenia całości – zrozumienia. Opowieści z życia stają się otwarte i jasne, mimo, że wcale nie są łatwe.
Zasady i wolność
Podczas spotkania z rodzicami i nauczycielami Tomasz Gubała mówi o tym, że autorytet powinien dbać o utrzymanie zasad. Dzięki nim młody człowiek nie wejdzie w przestrzeń, w której spotka go destrukcja, ból, brak rozwoju. Zasady muszą dawać przestrzeń do wyboru. Gra CUDER nie stawia w sztywnych ramach. Z woli losu pojawiamy się w jakimś miejscu na świecie. Później to już nasze decyzje prowadzą nas do miejsc, w których mierzymy się ze światem. Z mechaniki gry płynie ważny wniosek: nawet w bezpiecznym (z pozoru) miejscu należy się mierzyć i nawet w strasznej lokalizacji może zdarzyć się nam rozwój. CUDER nie mówi trzymaj się ścieżki. Mówi decyduj.
Uzależnienia odbierają możliwość decydowania. Upewniają człowieka w tym, że nie ma sensu mierzyć się i wymagać od siebie. Napędzają poczucie egzystencjalnej pustki, o którym mówi Viktor Frankl. Ta pustka osłabia najpierw ducha, a bez niego słabnie cała reszta.
Plujący kamień
Rodzic, wychowawca ma zadanie zbliżenia się do młodego człowieka. To on ma stawić czoła zwątpieniu i złości dziecka, ucznia i nie ulec prostemu przekonaniu, że ma do czynienia z kimś pospolitym. To on ma stawiać przed wyborem. Oczekiwać decyzji. Często stojąc w poczuciu nieskuteczności i zwątpienia. Czasem kamień, leżący w polu, pomijany i odrzucany nasiąka pewnością, że jest do niczego. Pewnie splunie w twarz zapalonemu geologowi, który dostrzeże w nim szlachetną strukturę, bo weźmie jego zachwyt za naśmiewanie się. Dopóki nie rypnie się nim o ziemię, tak, że aż pęknie i na wierzch wyjdzie jego błyszczący środek, będzie zgrywał, że nie warto się nad nim pochylać.
Rzadko zdarza mi się uczestniczyć w programach profilaktycznych, które są tak spójne i uniwersalne jak CUDER. Stawianie człowieka przed decyzją i koniecznością poznawania siebie jako całości i każdej ze swoich części, to trudne zadanie. Zwłaszcza jeśli wśród tych części jest duchowość, którą łatwo spłycić do wiary (religii) lub czegoś efemerycznego. Każda ze sfer CUDERa jest ostra i precyzyjnie opisana. Gra (wielko)planszowa wciągająca i dająca przestrzeń dla każdego do opowiedzenia o sobie.
Młodzi Krzeszowianie okazali się być świetnymi słuchaczami, wnikliwymi obserwatorami problemów i fascynującymi rozmówcami. Z ciekawością i doświadczeniem weszli w dyskusję i grę. Wychodząc rozmawiali o tym jak uniknąć pułapek i skorzystać z różnych, codziennych sytuacji. Skorzystali.
